yapay zeka


  • İlk defa1950'li yıllarda Alan Turing’in bir makinaya basit kuralların talimatlar şeklinde uyarlandığında bazı matematiksel işlemlerin yaptırılabileceğini farketmesi ile yapay zeka konusu gündeme gelmiş. Turing “veri” ve “veri ile ne yapılması gerektiğini bildiren talimatlar” ayrıntısına vakıf olunca makinaların anlayabileceği şekilde işleme yönelik talimatlar oluşturulduğunda makinanın istenilen işlemi yapabileceği gündeme gelmiş oldu. İşleme dair talimatlar elektrik geçişinin var olması ve olmaması üzerinden işletilebilen ikili sistem ile verilebilecekti. Bir makinaya yeni birşey yaptırılmak isteniyor ise ona yeni bir talimat dizisi vermek yeterli olacaktı (ki bu fikre “Evrensel Turing Makinası” adı verildi). Yeterince büyük bir hafızası olan bir bilgisayar neredeyse sınırsız sayıda iş yapabilecekti. İşte bunu farkeden "yapay olmayan" zeka sahipleri, akıllı makinelerin üretilebileceği konusunu ciddi ciddi gerçekleştirmek üzere yola çıkıyorlar. Bu kadar yetenekli bir makina üretilecek de A.B.D. Savunma Bakanlığı bu işe ilgi göstermeyecek; mümkün mü? tabii ki değil. Dolayısıyla iş matematikçiler ve mühendislerin akademik ortamlarda araştıralım, soruştralım makale yayınlayalım şanımız yürüsün boyutunu aşarak Amerikan devletinin sahiplendiği, fonlar ayırdığı, araştırma- geliştirme laboratuarlarının tesis edildiği ve bilim insanlarından ekiplerin oluşturuduğu bir proje haline geliyordu. Düşünen makine üretmeyi kafaya koyan bir grup bilim adamı bir araya getirilmişti. Alan Turing’in 1936'da “Matematik” dergisinde yayınlanan fikri üzerinden yola çıkılarak üretilecek olan makina, ekipte yer alan John McCarty’ye göre “Yapay Zeka” olarak adlanrılmıştı (başka bir deyişle bu kavramın isim babası John McCarty'dir) Yani bir grup bilim insanı tamamen tahayyül ile kurgulanmış bir yapıyı ete kemiğe büründürerek organik zeka eseri "yapay zekayı" adım adım inşa ediyorlar; her gelişmenin de isim babası olma şerefine nail oluyorlardı. Bilgisayar ve internet teknolojileri öncelikle Amerikan ordusu (ARPANET/ DARPA) projeleri olarak hayata geçirilmiş; pazarlanabilirlik potansiyeli genişledikçe halk seviyesine yaygınlaştırılmıştı. Oluşturulan yapı, orduların vurucu gücüne ve savunma yöntemlerinin geliştirilmesine katkıda bulunurken diğer taraftan teknolojinin pazarlanmasıyla devasa boyutlarda ekonomik bir bileşen halini almıştı.
    Günümüzde bilgisayarların işlem kapasiteleri geliştikçe öğrenme yetenekleri de artıyor. Dün satrançta Garry Kasparov'u yensin de görelim denilen makinalar bu gün Deep Blue'lar ile derin öğrenme ve hatta sezgisel hamleler gerektirdiği söylenilen (ne menem bir oyunsa artık) Go oyunun üstadı oldular. Hatta tıp alanına el atarak radyologlardan daha isabetli hastalık tanıları koyar hale geldiler.
    İnternet ağı ile girilen verilerler ile geceli gündüzlü hatimler indiren kuantum bilgisayarları derinden derinden öğrenmeye devam ediyorlar. Hali hazırda yapay zeka unsurları karar destek sistemleri ile karar alma süreçlerinde o ya da bu şekilde görev almaktadır.
    Nihayetinde; görünen o ki yapay zeka, insan oğlunun karar alma süreçlerinde rasyonalite ile uzaktan-yakından alakası olmadığını farkedecek ve yönetme meselelerini bize bırakın diyerek ipleri devralarak dünyayı kurtaracaktır.