lemur

  • lemurlar, memeliler(mammalia) sınıfının primatlar takımına ait lemuridae familyasının üyeleridir..

    lemur adı latince lemures sözcüğünden gelmektedir. bu kelime "ölen kişinin ruhu", "hayalet" anlamına gelmektedir. bazı kaynaklarda canlıya bu ismin iri ve parlak gözleri ve tuhaf çığlıkları nedeniyle verilmiş olduğundan bahsedilmektedir..

    lemurların ana yurdu madagaskar'dır. madagaskar dışında orta afrika, vietnam, java adası, laos gibi yerlerde yaşayan türleri de vardır. ayrıca ticari amaç uğruna bazı lemur türleri ülkelerinden alınıp dünyanın farklı yerlerine götürülmüştür..

    20. yüzyılın sonunda 31 tür lemur biliniyorken günümüzde lemurların bilinen 112 türü vardır..

    boyları yaklaşık olarak 9 cm ila 67 cm aralığındadır. kuyruklarının uzunluğu ise 32 cm ile 65 cm aralığında değişmektedir..

    lemurların ağırlığı türüne göre 30 gram ila 10 kilogram arasında değişmektedir..

    lemurlar vahşi doğada yaklaşık 18-20 yıl yaşarlar. hayvanat bahçesi gibi esaret altındaki yerlerde ise 30 yıla kadar yaşayabildikleri görülmüştür. çok nadir de olsa halka kuyruklu lemurların yaklaşık 40 yıl yaşayanları gözlemlenmiştir..

    lemurlar genellikle sayıları 12-24 arasında değişen gruplar halinde yaşar. gruplarda genellikle dişi ve erkek karışık yaşarlar. nadiren sadece bir cinsiyetten oluşan grupları da gözlenmiştir. ay-ay gibi bazı lemur türleri ise yalnız yaşayabilmektedir..

    lemurlarda egemen olan cinsiyet dişidir. dominant olan dişi lemur grubun lideridir. bu durum erkek egemenliğinin çoğunlukta olduğu memelilerde ender görülen bir olaydır..

    lemurlar endemik hayvanlardır..

    lemur türünün en büyüğü "indri" iken lemurların en küçüğü "cüce fare lemuru"dur..

    lemurların bedenleri yünlü, postları yumuşaktır..

    çoğunlukla gri renkte olurlar. kahverengi ve siyah renklere sahip olan türleri de bulunmaktadır..

    vücutları genellikle zayıf, bacakları ise incedir..

    birbirleriyle sesler ve salgıladıkları koku ile yoluyla iletişim kurarlar..

    lemurların arka bacakları ön bacaklarından uzundur. kuyrukları ise gövde boyundan biraz daha uzundur..

    lemurlar iri gözleri olan nokta burunlu hayvanlardır..

    anne lemurlar tüylerini tutabilecek büyüklüğe ulaşıncaya kadar yavrularını ağızları ile taşır. daha sonra yavrular biraz daha güçlendiğinde sırtlarında taşırlar..

    lemurlar ağırlıklı olarak otoburdur canlılardır. meyve, yaprak, çiçek, ağaç sapı ve kabuk ile beslenirler. bitki kökenli beslenme şekillerinın yanı sıra böcek, örümcek, kırkayak veya küçük omurgalılar ile de beslenebilen türleri de vardır..

    anneleri bebek lemurları doğumundan itibaren yaklaşık beş ay kadar emzirirler. ayrıca yavru lemurlar çoğunlukla annesinin karnında uyurlar..

    lemurlar genellikle besinin bol olduğu dönem çiftleşirler. gebelik süreleri türe göre dokuz ila yirmi dört hafta arasında değişmektedir. çift memeli lemurlar dünyaya tek yavru getirirken bazı üç çift memesi bulunan lemurlar ise ikiz veya üçüz doğum yapabilirler..

    yaşayan en eski primatların lemurlar olduğunu düşünülmektedir. lemurların hikâyesi 50 milyon yıl önce, yani insanlardan çok daha eskiye dayanmaktadır..

    her lemur grubunun altı ila yirmi üç hektar arasında değişebilen kendi bölgesi vardır..

    lemurlar iki ayakları üzerinde durabilirler, ancak her zaman dört ayak üzerinde yürürüp hareket ederler..

    en sevdikleri yiyeceğin demirhindi ağacının yaprakları olduğu düşünülmektedir..

    lemurlar cinsel olgunluğa iki yaşında erişir..

    lemurlar akıllı hayvanlardır. belirli araçları kullanmayı ve basit aritmetik işlemleri yapmayı öğrenebilirler..

    nemli burunlu maymunlarda olduğu gibi lemurların da ikinci ayak parmağı tırnaksızdır. bu tırnaksız parmakları temizlik yapmak için kullanırlar..

    lemurların bileklerinde ve göğüslerinde özellikle üreme mevsiminde faydalı hale gelen koku bezleri vardır. bu bezler ile yaşadıkları alanları veya üzerinde bulundukları dalları işaretlerler. böylece kendilerine güvenli bir alan yarattıklarına inanırlar. erkek lemur, bölgesini işaretlemek için bileğinden ve göğüs bezlerinden salgıları karıştırarak bıraktığı işaretle rakiplerine karşı meydan okur. aralarında çıkan kavga biri pes ettiğinde sona erer..

    lemurlar beslenme dışındaki zamanlarının çoğunu ağaçlarda dinlenerek veya güneşlenerek geçirirler..

    lemurların iki doğal düşmanları vardır. bunlar madagaskar'daki endemik memeli türü fossalar ve atmacagillerden tuzgun kuşudur..

    lemurlar genel olarak ağaç yaşamına uyum sağlamıştır. ancak halka kuyruklu lemur gibi bazı türleri günün büyük çoğunluğunu yerde geçirir..

    lemurların renk körü olduğu bilinmektedir, ayrıca görme duyuları da güçlü değildir..

    halka kuyruklu lemurların kuyruğu vücudundan daha uzundur..

    lemurlar diğer makimsilerden farklı olarak geceleri değil, daha çok gündüz etkin olurlar. belirli bir gece gündüz ritimleri yoktur..

    besinin az olduğu mevsimlerde lemurların metabolizmalarını yavaşlatabildikleri gözlemlenmiştir..

    lemurlar, tohumların hareketi yoluyla orman çeşitliliğini, yapısını ve dinamiklerini korumada önemli görev üstlenir. bazı lemur türleri tohum dağıtıcı olarak ekosistemlerinde önemli bir rol oynar. tohum dağıtıcı olmak, tohumların veya polenlerin bir alandan diğerine taşınması sürecine yardımcı oldukları anlamına gelir. siyah beyaz lemurlar tohum dağıtıcısı görevi üstlenen önemli lemur türüdür..

    lemurlar kış uykusuna yatabilen tek primat olarak bilinirler. besin azlığı yaşanan mevsimlerde kış uykusuna yatabilme özelliğine sahiptirler..

    lemurlar meyve ve nektar ararken kürklerine polen veya tohum yapışabilir. daha sonra bu tohumları ve poleni diğer çiçeklere aktarırlar. lemurlar bazı meyveleri yediklerinde tohumlar yeni alanlara dağılır. bu dağılma yedikleri bazı tohumların dışkıyla etrafa bırakılmasıyla da gerçekleşir..

    lemurlar genellikle çok eşli canlılardır. sadece indri lemurları tek eşlidir ve eşinin ölümüne kadar sadık kalırlar..

    lemurlar kendilerini hastalıklardan koruma yöntemi geliştiren canlılardır. kırmızı yüzlü kahverengi lemurlar, solucanlar gibi gastrointestinal parazitlerden kurtulmak için kırkayak yerler. kırkayakların içindeki toksinlerin lemurların bağırsaklarında yuva kuran parazitleri öldürdüğü düşünülmektedir..

    halka kuyruklu lemurlar çoğunlukla bir yavru doğurur ancak bazen ikiz yavru doğurdukları da gözlenmiştir. yeni doğan halka kuyruklu yavru lemurların ağırlığı 80 ila 120 gram arasında değişiklik göstermektedir..

    primatların çeşitli göz şekilleri ve renkleri vardır, ancak mavi göz memelilerde nadir görülür. insanlar dışında doğal olarak mavi gözleri olan tek primat mavi gözlü kara lemurlardır. mavi gözlü lemurlar gerçek mavi göze sahip olan iki primat türünden biridir. ne yazık ki bu lemurların sayıları gitgide azalmaktadır. mavi gözlü kara lemurlar ıucn kırmızı listesi’nde kritik tehlike altında olan canlılar listesinde en yüksek tehdit altındaki lemur türlerindendir..

    indri türündeki lemurlar çıkardıkları ses ile âdeta şarkı söyler. doğu madagaskar’ın yağmur ormanlarında sık sık indri sesleri(şarkılarını) duymak mümkündür. indriler hayvanlar aleminin en yetenekli canlılarındandır. hem erkekler hem de dişiler şarkıya benzer sesler çıkarır ve genellikle birbirleriyle senkronize olurlar. bu seslerin arkasındaki işlev karmaşıktır. konuma ve onu işiten hayvana göre değişebilir. indrilerin çıkardığı seslerin arkasındaki nedenler arasında bölgesini işaretlemek ve tehdit oluşturan diğer canlılara gözdağı vermek olduğu düşünülmektedir..

    lemuridae familyasının çoğu türünde dişilerin bir çift memesi bulunur ve tek yavru doğurur, ancak üç çift memesi olan vari(varecia) cinsi ikiz veya üçüz doğurabilir. varilerde gebelik ortalama üç ila üç buçuk ay sürer..

    halka kuyruklu lemurlar yerde yürürken kuyruğunu çoğu zaman gururlu bir şekilde dik tutar, böylece kendilerinden daha emin görünürler. bu gururun sebebi kuyruğun erkeklere "kokuşmuş kavga"da yardımcı olmasıdır. kuyruğu özel bir sırla yağlarlar, ardından onu düşmana doğru gösterirler. sosyal hiyerarşideki rütbelerle ilgili tüm anlaşmazlıklar bu şekilde çözülür ve bölge yabancılardan korunur..

    halka kuyruklu lemurların kuyruğunda on üç adet siyah beyaz renkte halka şekli bulunur..

    lemurlar en gürültücü primatlardan olup, tehlike durumlarında uyarma çağrıları yaparlar..

    lemurlar arasında en hareketli olanları indrilerdir. bu türler ağaçlar arasında atlayabilmektedir..

    yakın tarihli iucn kırmızı liste güncellemesine göre lemur türlerinin %98’inin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtiliyor. ayrıca %33’ü en yüksek tehdit seviyesi olan "kritik tehlike altında" kategorisine girmektedir..

    bilinen tüm lemur türlerinin maalesef gelecek yüzyılda habitat kaybı ve yasa dışı avlanma nedeniyle yok olabileceği belirtiliyor..